Vitaal Vechtdal voor een gezonde en actieve regio

Multidisciplinair gesprek Multidisciplinair gesprek in de keten | Verbinding in beeld | Netwerken | Ketenzorg/netwerkzorg

Ketenzorgorganisties | Saxenburgh

Vitaal Vechtdal is een multidisciplinaire samenwerking tussen inwoners, werkgevers, onderwijs, ziekenhuis, huisartsen, gemeenten en zorgverzekeraars met als doel een gezonde en actieve regio. Het initiatief stimuleert inwoners om zelf actief aandacht te besteden aan de eigen vitaliteit en gezondheid.

Vitaal Vechtdal is in 2012 gestart door huisarts Paul Habets uit Ommen en toenmalig bestuurder Pauline Terwijn van het regionale Röpcke-Zweers ziekenhuis (nu Saxenburgh Medisch Centrum). De initiatiefnemers wilden dat het accent meer kwam te liggen op het voorkómen dat je ziek wordt. Hiermee werd de eerste bouwsteen voor een vitaler Vechtdal gelegd. Inmiddels is Vitaal Vechtdal uitgegroeid tot een gezondheidsinfrastructuur met als streven dat in het dagelijks leven de gezonde keuze voor bewoners de eenvoudige keuze is. De slogan van Vitaal Vechtdal is dan ook: “je leven gezondheid geven.”

In het kort

Vitaal Vechtdal is een beweging waarin een brede samenwerking is tussen inwoners, ziekenhuis, huisartsen, gemeenten, zorgverzekeraars, onderwijs en het bedrijfsleven. De organisatie heeft een stuurgroep en vele partners, waaronder huisartsen en medisch specialisten. In de stuurgroep wordt regelmatig gereflecteerd op de activiteiten en doelen. Ook scholen en werkgevers maken actief deel uit van de samenwerking. Activiteiten richten zich op Bewegen, Roken, Alcohol, Voeding, Ontspannen en Ontmoeten (BRAVO), kortom activiteiten die bijdragen aan meer vitaliteit en gezondheid.

Op regionaal niveau draagt Vitaal Vechtdal één heldere boodschap uit: gezondheid is belangrijk en is een eenvoudige keuze! Niet alleen in de spreekkamer van de arts, maar ook in de kantine, op werk, sport, school en in de wijk. Inmiddels is dit 1 van de uitgangspunten van het Integraal Zorgakkoord (IZA): Passende zorg gaat over gezondheid in plaats van over ziekte.

De filosofie van Vitaal Vechtdal is dat gezondheid een maatschappelijke verantwoordelijkheid is. Deze tijd kent een epidemie, namelijk die van ongezonde leefgewoonten. Deze epidemie valt niet zo op, want slechte leefgewoonten knagen maar langzaam aan iemands gezondheid. Tegen de tijd dat een chronische ziekte zich openbaart, zijn er al zo’n 30 jaar met ongezonde leefgewoonten verstreken. De oplossing voor deze leefstijlepidemie is volgens Vitaal Vechtdal om mensen vanaf jonge leeftijd te stimuleren gezond te leven.

Inspiratie

De gezondheidsinfrastructuur draagt bij aan patiëntveiligheid, doordat minder complicaties optreden bij operaties, minder medicatie nodig is en patiënten zich veiliger en meer tevreden voelen.

Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) vanuit de 2e lijn: bij patiënten met BMI > 30 kan een behandelaar dit in het EPD (HiX 6.3) eenvoudig vastleggen met een GLI-knop en een patiënt laagdrempelig verwijzen. Bijv. bij slijtage door overgewicht (orthopedie), hoge bloeddruk/cholesterol (cardiologie). Door een GLI te starten vanuit de 2e lijn is er een krachtige motivatie voor de patiënt om zich gezonder te gaan gedragen. Dit is wezenlijk anders dan GLI starten vanuit 1e lijn; uit ervaring blijkt dat de compliance van patiënten hoger is en zij gaan in dergelijke gevallen gezonder een operatie in of hebben minder medicatie nodig. GGD onderzoekt de data momenteel.
Overigens levert dit ook minder werkbelasting bij de zorgverleners op. Zo is de operatietijd bij heup en knie korter bij patiënten met een gezond gewicht (bij BMI >30: 16 min langer opereren) en is het tillen minder belastend.
Vitaliteitsteams: professionals uit de 0e, 1e en 2e lijn richten zich gezamenlijk op specifieke doelgroepen. Afgestemd op nieuwe doelgroepen sluiten regelmatig extra professionals aan, zoals een kinderarts voor jongeren met overgewicht. De vitaliteitsteams zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de GLI in de regio. Zij werken allemaal vanuit het gedachtegoed van Positieve Gezondheid en ontdekken en leren vanuit meerdere disciplines hoe ze van de GLI en andere (keten)interventies een succes kunnen maken in de regio. Deze teams sparren bovendien regelmatig over doorontwikkelingen en anders inrichten van de zorg.
Dataverzameling: om de meerwaarde van het initiatief te kunnen onderbouwen worden i.s.m. RIVM, de GGD en Proscoop uitgebreide, relevante data verzameld die goed aansluiten op de beleefwereld van bewoners en leefstijlcoaches. Zie hier een voorbeeld van een dergelijk dashboard.

Tips en tricks

Van 3 B’s (bang, behoudend, businesscases) naar 4 D’s (denken, durven, doen, doorzetten)

Creëer met elkaar toegevoegde waarde voor de regio
- Vorm: een domein overstijgende samenwerking, met partners uit de vier domeinen van het alledaags leven: thuis, werk, school en de zorg. Dat betekent dus ook echt dat inwoners, werkgevers, het onderwijs, gemeenten en de zorg samen aan zet zijn.
- Aanpak: Van 3 B’s (bang, behoudend, businesscases) naar 4 D’s (denken, durven, doen, doorzetten)
  - Niet belerend, maar verleidend / enthousiasmerend
  - Aangepast aan individu, met hulp van de groep
  - Multidisciplinaire samenwerking met meerdere domeinen. Een voordeel is dat Saxenburgh sterk is verankerd in de regio en dat cure en care binnen dezelfde organisatie zitten.
- Proces:
  - Leiderschap en doorzettingsvermogen
  - Overtuiging d.m.v. een sterk verhaal
  - Laat frustraties door menig tegenslag wegvloeien
  - Zoek partners die hun eigen belang kunnen wegcijferen en ‘buiten het eigen domein’ kunnen en willen denken.
Bewustwording: verander je denken als zorgprofessional. Benader niet alleen het gezondheidsprobleem van de patiënt maar de patiënt als geheel (dus ook de onderliggende problematiek). IZA helpt hierbij.
Versterk het initiatief met praktijkvoorbeelden. Zo zagen de medisch specialisten in Saxenburgh 8000 patiënten met zwaar overgewicht per jaar.

Kansen: Betrek 0e lijn (sportscholen, -verenigingen) nog meer. Prioriteer in het kader van IZA en Zorg Actief Leven akkoord ook aanvullende thema’s, zoals vitale ouderen, mentale gezondheid, bestaanszekerheid.
Voer gesprekken met gemeenten, verzekeraars, werkgevers en het onderwijs over hoe zij mee (kunnen) helpen om de beweging richting vitaliteit, welzijn en gezondheid te maken, aansluitend bij o.a. IZA Regiobeelden en regieplannen.

Duurzaamheid: Tips om een dergelijk initiatief lang levend te houden:
- Zorg voor een kern van partners met een gedeelde passie en drive voor een vitale regio.
- Werk met een diversiteit aan domeinen en professionals, die elkaars blik verrijken.
- Werk met een kern van locals, mensen die echt betrokken zijn en zorgen voor continuïteit, en daarnaast voldoende passanten.
- Houd vast aan je missie en kernwaarden voor een gezonde en actieve regio.
- Je bent nooit klaar, het is nooit af en je wilt altijd beter. Daar moet je blij van worden.
- Organiseer jezelf wendbaar en flexibel, in lichte structuren die meebewegen met de tijd.

Meer weten?

Website Vitaal Vechtdal
Animatie vitaliteitsteams
RIVM - Regio’s in beweging naar een toekomstbestendig gezondheidssysteem
Habets P. (2019) ‘Vitaal Vechtdal’ wekt preventie tot leven: Werken aan gezondheid lukt alleen met regionale samenwerking. Tijdschrift Voor Gezondheidswetenschappen  97(1-2). DOI: 10.1007/s12508-019-0218-6
Documentaire Kwetsbare ouderen in Vitaal Vechtdal

Andere praktijkvoorbeelden rondom dit thema

Verbinding in beeld: Mooi Maasvallei

Contactpersonen

Dieger ten Berge

Programmamanager Vitaal Vechtdal

Hilbrand van de Belt

orthopeed Saxenburgh